-
1 эшкә тарту
= эшкә катнаштыру; эшкә җәлеп итү1) привлека́ть/привле́чь, приобща́ть/приобщи́ть (кого к какому-л.) де́лу, вводи́ть/ввести́ в де́ло2) впу́тывать/впу́тать (кого в какое-л.) де́ло -
2 эшкә җәлеп итү
-
3 эшкә катнаштыру
-
4 тарту
I сущ.; этногр.пода́рок жениха́ неве́сте ( перед свадьбой)II перех.тарту бирү — дава́ть/дать пода́рок неве́сте
1) тяну́ть/потяну́ть || потя́гивание ( к себе); притяну́ть || притя́гиваниеишекне тарту — притяну́ть дверь к себе́
2) дви́гать, придви́нуть || передвиже́ние (в определённую сторону, к чему)урындыкны өстәлгә таба тарту — передви́нуть стул к столу́
3) тяну́ть, тащи́ть, волочи́ть ( сани)4) тяну́ть за собо́й, везти́ си́лой тя́ги5) тяну́ть || тя́га; удлини́ть || удлине́ние (си́лой)резина тарту — тяну́ть рези́ну
оста сатучы тартып үлчәр — (посл.) ло́вкий продаве́ц (тка́ни) ме́рит, натя́гивая (удлиня́я) си́лой
6) дёргать/дёрнуть || дёрганиедилбегәне тарту белән — как то́лько дёрнули за во́жжи
ишекне тартып ачу — откры́ть две́ри, си́льно дёрнув
курок тарту — дёрнуть за куро́к
7) отдёргивать/отдёрнуть || отдёргиваниекулыңны тарт! — убери́ ру́ку (букв. отдёрни ру́ку)
8) разг. стя́гивать/стяну́тьбергә тарту — стяну́ть вме́сте (в одно́ ме́сто)
9) перен. обу́здывать/обузда́ть || обу́здывание, обузда́ние ( чувств)нәфесеңне тарт — обузда́й свою́ жа́дность
уеңны тарт — и не поду́май
10) перен. устремля́ться, устреми́ться, стреми́ться || устремле́ние, стремле́ние ( к чему)иш ишенә тартыр, ишәк абзарына тартыр — (посл.) ка́ждый стреми́тся к себе́ подо́бным, а осёл - то́лько в свой хлев
су уң як ярга тарта — вода́ стреми́тся к пра́вой стороне́ бе́рега
11) привлека́ть/привле́чь || привлече́ние ( внимания)игътибарны тарту — привлека́ть внима́ние
12) вовлека́ть/вовле́чь, привлека́ть/привле́чь || вовлече́ние, привлече́ние (к определённой деятельности, в организацию, предприятие и т. п.)эшкә тартырга кирәк — на́до вовле́чь в рабо́ту
13) притя́гивать/притяну́ть, тя́га (человека к чему-л. предназначенному судьбой - говорится с полумистическим оттенком)туган җир тартуы — притя́гивание родно́й земли́, тя́га к родно́й земле́
ризыгы тарткандыр — вида́ть, (суждённый ему́) хлеб насу́щный притя́гивал
туфрагы тарткандыр — вида́ть, притяну́ла (суждённая ему́) по́чва (в знач. моги́ла) (говорится о человеке, который умер в пути, в гостях, на чужой земле и т. п.)
14)а) склоня́ть/склони́ть || склоне́ние, клоне́ние, укло́н (к чему-л.)уенга тарту — склоня́ть/склони́ть, клони́ть к игре́, шу́тке
б) вести́ (дело) к чемуәшәкелеккә тарту — склоня́ть на ме́рзости (о разговоре, уговоре и т. п.)
15) неперех. уподобля́ться/уподо́биться || уподобле́ние; быть подо́бным, похо́жим || похо́жестьәнисенә тарткан — похо́ж на мать
16) тяну́ть, протя́гивать/протяну́ть || протя́гивание (шнура, верёвки)баганадан баганага чыбык тарту — протяну́ть про́волоку от столба́ до столба́
17) редко проводи́ть/ провести́ || проведе́ние (линии, черты); стро́ить/постро́ить || постро́йкакүпер тарту — стро́ить мост
18) окра́сить, де́лать/сде́лать иску́сственную окра́ску || окра́ска (бровей и т. п.)сөрмә тарту — окра́сить сурьмо́й ( веки)
19) пришива́ть/приши́ть || пришива́ние (ленты и т. п.)җияк (тасма) тарту — приши́ть по кра́ю (оде́жды, тка́ни) тесьму́
20) (-га тарту) натя́гивать/натяну́ть || натя́гивание (чего-л. на какую-л.) пове́рхностькәҗә тиресен кирегә тарт, күнчегә сат — (посл.) ко́зью шку́ру натяни́ на решётку (для су́шки) и прода́й коже́веннику
21) передвига́ть || передвига́ние по шнуру́, про́волоке и т. п., задёргивать/задёрнуть ( штору)22) затя́гивать/ затяну́ть || затя́гивание, затя́жка (пояса и т. п.)билгә каеш тарту — затяну́ть по́яс ремнём
23) тяну́ть, затяну́ть || тя́га, затя́гивание (в трубу, в отверстие и т. п.)морҗа тартуы — тя́га в печно́й трубе́
24) затя́гиваться/затяну́ться || затя́гивание; завола́кивать/заволо́чь (о влаге, дыме, тумане, газе и т. п.)дым тарткан дивар — стена́, затя́нутая вла́гой
томан тарткан урман — лес, в кото́ром расстели́лся тума́н
25) кури́ть || куре́ниетартып артмассың — (посл.) от куре́ния не приба́вить ( в росте)
26) игра́ть/сыгра́ть || игра́ на музыка́льных инструме́нтахгармун тарту — игра́ть/сыгра́ть на гармо́ни
курай тарту — игра́ть на кура́е
кубыз тартукан бармагын ялар — (посл.) тот, кто игра́ет на варга́не, па́льчики обли́жет (по-видимому, намёк на бедность музыканта)
27) моло́ть ( о мельнице)тегермән тарта - оны юк — ме́льница ме́лет, а муки́ нет ( загадка о движении и шуме на рынке)
тарта торгач он булыр — (погов.) переме́лится - мука́ бу́дет
28) в отде́льных выраже́ниях: пережива́ть || пережива́ние ( определённых чувств)аһ тарту — говори́ть увы́ (сильно раскаиваться или сожалеть о чём-л.)
гамь тарту — пережива́ть чу́вство забо́тливости, горева́ть по по́воду (чего-л.)
29) разг.; см. тартышу 5)уң кашым да тартадыр, сул кашым да тартадыр, ике кашым бергә тартса сөенечем артадыр — (шутл. песня) дёргается у меня́ и пра́вая бровь, дёргается у меня́ и ле́вая бровь; е́сли подёргиваются о́бе бро́ви, э́то обы́чно к ра́дости ( это к лучшему)
30) стегану́ть, уда́рить || уда́р плёткой, кнуто́м ( короткий и резкий)атка камчы тарту — уда́рить коня́ плёткой разо́к по спине́
31) затя́гивать/затяну́ть || затя́гивание; продлева́ть/продли́ть || продле́ние чего-л. (нарочно)см. тж. сузуозакка тарту — затяну́ть надо́лго
32) неперех. тяну́ть, ве́сить, име́ть определённый весалтын алка авыр тарта - алты мыскалдан арта — ( песня) золоты́ се́рьги ве́сят мно́го - бо́лее шести́ золотнико́в
•••тартып алу — отнима́ть/отня́ть си́лой
тартып бәйләү — затя́гивать/затяну́ть с си́лой и привяза́ть ( проволокой)
тартып чыгару — вы́тянуть, вы́дернуть, вы́тащить
-
5 эш
сущ.1) в разн. знач. рабо́та, де́ятельность, заня́тие, труд, де́ло || рабо́чий, трудово́йэшкә алу — приня́ть на рабо́ту
эшкә башлау (керешү) — приступи́ть к рабо́те (заня́тиям); принима́ться за де́ло
эш белән тәэмин итү — обеспе́чивать рабо́той
төзелеш эшләре — строи́тельные рабо́ты
урып-җыю эшләре — убо́рочные рабо́ты
тикшерү эшләре — иссле́довательские труды́
эшеннән бүлү (бүлдерү) — оторва́ть от рабо́ты (де́ла, заня́тия)
йорт эшләре — рабо́ты (дела́) по до́му (хозя́йству)
файдалы эш белән шөгыльләнү — занима́ться поле́зным трудо́м
эш кораллары — ору́дия труда́
эш шартлары — усло́вия труда́
эш вакыты — рабо́чее вре́мя
эш бүлмәсе — рабо́чий кабине́т
эш дәрте — трудово́й энтузиа́зм
эш башында мактанма, эш беткәч мактан — погов. не хвали́сь нача́лом де́ла, хвали́сь его́ концо́м
эш беткәч уйнарга ярый — погов. ко́нчил де́ло, гуля́й сме́ло
эше юкның ашы юк — кто без рабо́ты, тот без хле́ба
эшләрең уңышлы булсын! — пусть дела́ твои́ бу́дут уда́чными
2) де́ло, положе́ние, обстано́вка, обстоя́тельствоэшләр ничек? — как дела́?
эш җайланды — де́ло (положе́ние) ула́дилось
эшләр катлауланды — обстано́вка осложни́лась
кеше эшенә катнашмау — не вме́шиваться в чужи́е дела́
эш шуңа бара — де́ло идёт к э́тому
3) де́ло, вопро́с, пробле́маэш әле хәл ителмәгән — де́ло (вопро́с) ещё не решено́
җир эшләре идарәсе — управле́ние земе́льными дела́ми
эш белән килү — прийти́ по де́лу
финанс эшләре — фина́нсовые дела́ (пробле́мы)
эшне тыныч юл белән хәл итү — ула́дить де́ло (вопро́с) ми́рным путём
эшкә рәсми төс бирү — прида́ть де́лу официа́льный хара́ктер
4)а) профе́ссия, заня́тие, слу́жба || служе́бныйнинди эштә эшлисең? — что у тебя́ за слу́жба (профе́ссия)?
эшеннән алу — снять с рабо́ты, отстрани́ть от слу́жбы
укытучылык эше — профе́ссия учи́теля
хәрби эшкә күчерү — перевести́ на вое́нную слу́жбу
эш адресы — служе́бный а́дрес
эш телефоны — служе́бный телефо́н
б) до́лжность, постҗаваплы эштә эшләү — занима́ть отве́тственную до́лжность
директорлык эшенә билгеләү — назна́чить на пост дире́ктора
5) де́ло, де́йствие, пра́ктикаэш нәрсә күрсәтер — что пока́жет пра́ктика (де́ло)
сүз түгел, конкрет эш кирәк — нужны́ не слова́, а конкре́тные дела́ (де́йствия)
эштә сынау — прове́рить в де́ле (на пра́ктике)
6)а) рабо́та, произведе́ние, изде́лиекүргәзмәдә рәссамның яңа эшләре — на вы́ставке но́вые рабо́ты (произведе́ния) худо́жника
кул эшләре — ручны́е изде́лия
фәнни-тикшеренү эше — нау́чно-иссле́довательская рабо́та
диплом эше — дипло́мная рабо́та
б) произво́дствотире эшкәртү эше — коже́венное произво́дство
Бохара келәмчеләре эше — произво́дство буха́рских ковро́вщиков
7) собы́тие, происше́ствие, слу́чай, де́локөтелмәгән эш килеп чыгу — случи́лось непредви́денное де́ло (происше́ствие)
күз алдында булган эш — слу́чай, происше́дший на глаза́х; слу́чай, кото́рый произошёл (в его́) прису́тствии
эш кичкә таба булды — де́ло бы́ло бли́же к ве́черу
бу эшкә аның катнашы юк — он не име́ет отноше́ния к э́тому происше́ствию
8) юр. де́ло || делово́йҗинаять эше — уголо́вное де́ло
суд эшләре материаллары — материа́лы суде́бных дел
эш хаты — делово́е письмо́
9) высок.; юр. дея́ние, де́йствие; де́ло, посту́покерак бабаларыбызның эшләре — дея́ния на́ших далёких пре́дков
бөек эшләр — вели́кие дея́ния
егет эшеннән беленер — погов. мо́лодец узнаётся по посту́пкам (дела́м)
явыз эш — зловре́дный посту́пок
10) лингв. де́йствие, проце́ссэшнең билгесен белдерү — ука́зывать при́знак де́йствия
•- эш атнасы
- эш аты
- эш башында торучы
- эш белән мавыгу
- эш берәмлеге
- эш вакыты
- эш кәгазьләре
- эш киеме
- эш көне
- эш көче
- эш кылу
- эш остасы
- эш өстәле
- эш сәгате
- эш сөюче
- эш ташлау
- эш ташлаучы
- эш хайваны
- эш терлеге
- эш хакы
- эш ялы
- эш хуҗасы
- эшкә алыну
- эшкә тотыну
- эшкә сәләтле
- эшкә сәләтлелек
- эшнең башы
- эшсез булу
- эшсез калу
- эштән куу
- эштән чөю
- эштән чыгару
- эштән чыгу
- эш башында
- эш башыннан
- эш белү
- эш бетерү
- эш итү
- эш йөртү
- эш кузгату
- эш күтәрү
- эш кулы
- эш куллары
- эш күрсәтү
- эш күрү
- эш кыру
- эш өсте
- эш сөю
- эш торгынлыгы
- эшкә ашмаслык
- эшкә ашыру
- эшкә ашу
- эшкә җигү
- эшкә кертү
- эшкә тарту
- эшкә катнаштыру
- эшкә җәлеп итү
- эшкә яраклы
- эшкә яраксыз
- эшкә ярау••эш алга бармау — дела́ (де́ло) ни с ме́ста, де́ло стои́т на ме́сте
эш анда түгел — де́ло не в э́том
эш (майлагандай) бара — де́ло идёт (как по ма́слу), де́ло пошло́
эш барып чыкмау — не получа́ться, быть безрезульта́тным
эш башка — де́ло друго́е (ино́е)
эш баштан ашкан — см. эш бугаздан
эш башы — хозя́ин, организа́тор де́ла
эш башына кую (менгерү) — поста́вить у руково́дства, назна́чить на руководя́щий пост
эш булдыру — быть уме́лым/предприи́мчивым, быть смека́листым (иску́сным) в рабо́те; уме́ть провора́чивать дела́
эш булсын дип — добросо́вестно; на со́весть (де́лать, рабо́тать); не за страх, а на со́весть
эш бүрттерү — пока́зывать вид де́льного челове́ка
эш җайда — всё в поря́дке; дела́ иду́т хорошо́
эш калдырып — впусту́ю, по́пусту
эш качмас — рабо́та подождёт; рабо́та не волк, в лес не убежи́т
эш мөшкел (начар, харап, хөрти, яман, шәптән түгел) — дела́ пло́хи, де́ло дрянь, де́ло таба́к прост.
эш муеннан — см. эш бугаздан
эш нәрсәдә (соң)? — в чём де́ло, за чем (кем) де́ло ста́ло?
эш тормас — де́ло не ста́нет (не постои́т) (за кем, чем-л.)
эш түгел — (э́то) не де́ло, су́щий пустя́к; па́ра пустяко́в; плёвое де́ло прост.
эш тыгызга килү (терәлү) — станови́ться/стать ту́го
эш узган (үткән) — уже́ по́здно, слу́чай (моме́нт) упу́щен, всё ко́нчено
эш (китереп) чыгару — завари́ть ка́шу; затева́ть (что-л.); вызыва́ть/вы́звать ли́шние хло́поты
эш чыгара алмау — зава́ливать/завали́ть де́ло
эш эшләү — де́ло де́лать
эш эштән үткән (узган) — де́ло уже́ сде́лано; вопро́с уже́ разрешён
эш юктан (эш булсын дип) — от не́чего де́лать
эш ясау — наде́лать хлопо́т (дел)
эше беткән — (его́) пе́сенка спе́та, (его́) ка́рта би́та, ему́ кры́шка прост.
эше көлеп тора — отли́чная рабо́та
эшем иясе (кешесе) — ирон. работя́га, трудя́га
эшем(не) кырган кешедәй — ирон. бу́дто го́ры свороти́л
эшен китерү — редко всы́пать (кому-л.) проучи́ть; показа́ть ку́зькину мать прост.
эшең бетте, кодагый — и де́лу коне́ц
эшең түгел — не твоё де́ло, не твоего́ ума́ де́ло
эшкә салкын карау — манки́ровать рабо́той
эшкә чуму — уйти́ (погрузи́ться) в рабо́ту; погрузи́ться в (какое-л.) заня́тие
эшкә ярату — пусти́ть (употреби́ть) в де́ло
аның эше харап — де́ло его́ труба́
эшне бетерү — разде́латься (с кем, чем-л.)
эшне бозу (сүтү, җимерү) — расстро́ить (испо́ртить), испога́нить прост. развали́ть, разла́дить де́ло; завари́ть ка́шу
эшне бутау (буташтыру, чуалту) — запу́тать де́ло, запу́тать ка́рты, замета́ть следы́
эшне зурга җибәрү — раздува́ть, сгуща́ть кра́ски; де́лать из му́хи слона́
эшне аңлау — разбира́ться в де́ле; быть све́дущим (компете́нтным) ( в чём); знать (понима́ть) толк ( в чём)
эштә исә — на де́ле, на са́мом де́ле
эштә сыналган — испы́танный в де́ле
эштән калдыру — меша́ть рабо́тать, отвлека́ть от рабо́ты
эштән чыгарып — на всю кату́шку; в пух и прах (бить, ругать)
- эш башына менүэштән чыгып йөрү — прост. опуска́ться/опусти́ться; теря́ть/потеря́ть челове́ческий о́блик
- эш бугаздан
- эш бугазга терәлгән
- эш каеру
- эш майтару
- эш пешү
- эш терәлү
- эш төшү
- эшен белү
- эшен бетерү
- эштән чыгып -
6 шәпкә
I сущ.; см.небольшо́й не́водшәпкә белән балык тоту — спец. не́водить, лови́ть ры́бу не́водом
шәпкә белән балык тотучы — не́водчик, рыба́к-не́водчик
II послелогшәпкә тарту (җыю) — выбира́ть не́вод
с дееприч. на -ган1) попу́тно, одновреме́нно, наряду́ с каки́м-ли́бо де́йствием; на ходу́очып барган шәпкә — налету́, с налёта
кызу килгән шәпкә — на ско́рости
барган шәпкә ике-өч сүз әйтү — вы́сказать два-три сло́ва
чабып барган шәпкә ату — стреля́ть на скаку́
2) как то́лько; то́тчас, сра́зу, неме́дленнокайткан шәпкә — то́тчас по возвраще́нии
килеп җиткән шәпкә эшкә тотынды — как то́лько пришёл, принялся́ за рабо́ту
-
7 вовлечь
-
8 замешать
сов.( кого-что во что) (вовлечь) катнаштыру, тарту, тартып кертү, бутау(җинаятькә, начар эшкә) -
9 сманить
сов.( кого-что)2) разг. кызыктырып үз ягыңа тарту, кызыктырып күчерүсманить (кого-л.) на другую работу — берәр кешене кызыктырып башка эшкә күчерү
См. также в других словарях:
тарту — I. диал. и. Егетнең кәләшенә бирә торган бүләге. II. ТАРТУ – (ТАРТТЫРУ) (ТАРТЫЛУ) – ф. 1. Көч белән үзеңә якынайту; киресе: этәрү. ТАРТЫП – рәв. кискен яки көчәнеш белән 2. Нәр. б. якынга сөйрәп китерү. Берәр якка күчереп кую 3. Сөйрәү, өстерәү 4 … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җәлеп итү — (кылу) 1) Нин. б. эшкә тарту 2) Игътибар , дикъкать сүзләре янында: үзенә тарту, игътибар бирергә, кызыксынырга мәҗбүр итү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кая — 1. Кайсы җиргә, кайсы якка 2. Иярчен урын җөмләне баш җөмләгә бәйләү өчен кулланыла кая карама – анда чаршаулар эленгән 3. Әңгәмәдәшнең сүзләре белән килешмәгәндә яки көтелгән халәтнең чынбарлыктагыдан аермасы зур булуын риторик сорау белән… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җигү — 1. Арба, чана, сабан һ. б. ш. әйберләрне тартып барырлык итеп, ат, үгез, сыер кебек тарту көчләренә махсус дирбияләр белән беркетү ат җигү. Арба, чана, сабан, тырма һ. б. ларны тарту көчләренә беркетеп, юлга чыгарлык яки эш башларлык хәлгә китерү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
бәйләү — I. 1. Җеп, киндерә, бау, тасма кебекләрнең очларын төенләп бер берсенә яки бүтән әйбергә тоташтыру 2. Бау һ. б. ш. белән берәр җиргә тагып, эләктереп кую; арканлау 3. Бау, җеп ише белән кысып урап төрү; төйнәү. Бау, билбау ише белән кысып уратып… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
бутау — I. 1. Төрле төрдән булган нәрсәләрне аралаштыру, болгату 2. Әйберләрнең үзара урнашу тәртибен бозу; чуалту. Катлауландыру, аңлау төшенү өчен кыенлаштыру, чуалту (мәсьәләне, эшне һ. б.) 3. (Исемне, кешене берәр күңелсез эшкә һ. б.) катнаштыру,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
вербовка — Кешеләрне берәр эшкә, оешмага тарту, яллау … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
туплау — I. ф. 1. Төрле җиргә таралган, сибелгән яки урнашкан нәрсәләрне бур урынга, бер тирәгә җыю 2. Әкренләп, аз азлап, берәмләп җыеп, үзендә булдыру. Төрле чыганаклардан нин. б. сүз, хәбәр һ. б. ш. ны алу, җыю 3. Кешеләрне берәр кеше яки оешма… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чакыру — 1. Тавыш яки ишарә белән килергә, якынаерга тәкъдим итү, сорау, кушу 2. Берәр урынга, җиргә нин. б. максат белән килергә тәкъдим итү, үтенү, сорау, кушу. Кунакка килергә кушу, үтенү, сорау 3. Нин. б. эш хәрәкәт башкарырга, берәр эштә катнашырга… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге